تصفیه پساب‌‌های صنعتی

در سال‌های اخیر تصفیه پساب‌های صنعتی یکی از مهمترین دغدغه‌های مربط با حفظ محیط زیست بوده و تلاش‌های بسیاری برای از بین بردن مشکلات ناشی از آن انجام شده است. پساب صنعتی به آب‌‌هایی گفته می‌شود که در ساخت و تولید یک محصول، طی فرآیندهای مختلف تولید می‌گردد و پس از آن به صورت ثانویه از سیستم خارج می‌گردد.‌ به صورت کلی پساب صنعتی آبی است که بعد از استفاده از آن، ویژگی و کیفیت خودش را از دست می‌دهد.‌ به همین دلیل هم موجب اثرات نامطلوب بر آب‌های شیرین، جانوران و گیاهان می‌شود. به همین لیل لازم است که با استفاده از تجهیزات و روش‌های مناسب، این پساب‌های صنعتی تصفیه شوند. در ادامه در مورد تصفیه پساب های صنعتی و روش‌های آن بیشتر توضیح می‌دهیم.

منظور از پساب صنعتی چیست؟

فاضلاب یا پساب‌‌های صنعتی محصولات جانبی هستند که بیشتر در کارخانجات تولیدی مانند، نوشیدنی، غذایی، کارخانه‌‌های مواد شیمیایی، پوشاک و… از تولید ناشی شده و به عنوان یکی از خروجی‌های اضافی و مخرب تولید می‌شوند.‌‌

به صورت کلی هر پساب خروجی از محیط‌‌های صنعتی، کارخانه‌‌ها و محیط‌‌های غیر صنعتی را می‌توان در دسته فاضلاب‌‌های شیمیایی قرار داد. این نوع پساب‌‌های صنعتی را می‌توان بر اساس پارامترهای مختلف تقسیم بندی کرد و بر اساس هم تقسیم بندی، می‌توان تجهیزات مورد نیاز خاصی برای پساب‌‌های صنعتی تعیین و تعریف کرد.

انواع پساب بر اساس نوع مواد آلاینده

نوع مواد آلاینده‌‌ای‌ که در پساب‌‌ کارگاه‌‌های تولیدی و کارخانه‌‌ها وجود دارد کاملا متفاوت هستند؛ به این شکل که یا به بعضی از مواد آلی آب اضافه می‌شود و یا در بعضی از موادر به مواد غیر آلی. به همین علت، انواع اصلی پساب‌‌های شیمیایی را می‌توان به شرح زیر تقسیم کرد:

1.     پساب‌های حاوی مواد آلی

مواد آلی یکی از خطرناک‌‌ترین موادی هستند که در فاضلاب‌‌ها وجود دارند؛ به این دلیل که از وزن مولکولی بالایی برخوردارند.‌ پساب با مواد آلی با روش‌‌های معمولی و به راحتی حذف نمی‌شود و بایستی از روش بیولوژیکی برای حذف آن استفاده کرد.‌ مواد آلی که در این نوع فاضلاب‌‌ها وجود دارد شامل روغن، ذرات کلوئیدی، اسیدهای آلی، پروتئین و هیدروکربن‌‌ها می‌شود که بیشتر در کارخانه‌‌های مواد غذایی وجود دارند.‌

2.     پساب‌های حاوری مواد غیر آلی

پساب‌‌های نوع دوم، دیگر از فاضلاب‌‌های صنعتی هستند که مقدار کمی مواد غیرآلی در آنها وجود دارد.‌ مواد غیر آلی شامل اسید، کادیوم، روی، نقره، مس، آمونیاک و غیره می‌شود.‌ به صورت کلی فاضلاب‌‌هایی که دارای اسیدهای قلیایی، فلزات سنگین، گوگرد، جیوه، سیانور و کروم هستند در لیست مواد غیرآلی و فاضلاب آلوده قرار می‌گیرند.

‌اتخاب روش‌‌ تصفیه پساب‌‌های صنعتی

پساب‌‌های صنعتی خطرات زیادی برای محیط زیست دارد اما تصفیه آن‌‌ها می‌تواند تا حدود زیادی جلوی این خطرات را بگیرد. روش‌های تصفیه پساب های صنعتی متنوع هستند.‌ درکل دنیا، برای تصفیه پساب‌‌ها از روش‌‌های گسترده‌‌ای و متنوعی استفاده می‌کنند که در زیر چند مورد از بهترین روش‌‌های تصفیه پساب‌‌های صنعتی را معرفی می‌کنیم. روش انتخابی برای تصفیه پساب صنعتی بر اساس فاکتورهای زیر انتخاب می‌شود:

• مقدار ذرات کلوئیدی و چربی موجود در فاضلاب
• مقدار یون‌‌های سمی مانند کادیوم، روی، نیکل
• مقدار مواد جامدی کا در فاضلاب معلق است
• مقدار فاضلاب ورودی به تصفیه خانه

بر اساس نکاتی که در بالا ذکر شد، برای تصفیه پساب‌‌های صنعتی می‌توان روش‌‌های بیولوژیکی و فیزیکی خاصی را انتخاب کرد و تجهیزات و دستگاه تصفیه را هم باید بر اساس روش مناسب انتخابی تهیه نمود.‌

رایج‌‌ترین روش‌‌های تصفیه پساب ‌های صنعتی

همانگونه که ذکر کردیم، تصفیه پساب‌‌های صنعتی بر اساس مواد آلی و غیر الی و مواد جامدی که وجود دارد کاملا متفاوت است.‌ برای این کار بایستی چندین مرحله را طی کنید تا بتوانید از خروجی مطلوبی برخوردار شوید.‌ به همین دلیل امروزه، مراحل تدوین‌شده‌ای از تصفیه پساب صنعتی به وجود آمده که شامل گام‌‌های مهم و روش‌‌های مختلفی است که عبارتند از:

تصفیه فیزیکی پساب صنعتی

ذرات معلقی که در پساب‌‌های صنعتی وجود دارد، باعث رسوب در تجهیزات تصفیه می‌شود و حذف آنها یکی از مهم‌‌ترین مراحلی است که بایستی به آن توجه کرد.‌ معمولا جمع‌‌آوری رسوبات و مواد معلقی که در پساب‌‌ها وجود دارد شیوه‌‌های مختلفی دارد که یکی از اصلی‌‌ترین روش‌‌ها استفاده از آشغالگیر است. نصب آشغالگیر مکانیکی و آشغالگیر دستی باعث تصفیه مواد اضافی و آشغال‌‌ها در پساب‌‌ها می‌شود. با استفاده از آشغالگیر مکانیکی می‌توانید مواد معلق و رسوباتی را که در مخزن پساب ته‌نشین شده جمع آوری کنید.‌

تصفیه شیمیایی پساب صنعتی

جداسازی آلاینده‌‌ها و تزریق مواد شیمیایی به پساب‌‌ها، جزء اصلی‌ترین و کاربردی‌‌ترین روش‌‌ها برای تصفیه پساب‌‌های صنعتی محسوب می‌شود.‌ برای این کار از دستگاه‌‌های چربی‌گیر فاضلاب استفاده می‌کنند.‌ با استفاده از این دستگاه تمامی چربی‌‌های اضافه در پساب‌‌ها از بین می‌رود و جمع‌ آوری می‌شوند.

معمولا اویل اسکیمر دستگاهی است که از آن برای جمع آوری چربی‌‌ها استفاده می‌کنند‌‌.‌ این دستگاه‌‌ها کمک بسیار زیادی به تصفیه پساب صنعتی می‌کند و مراکز تصفیه به راحتی می‌توانند چربی‌‌های اضافه را با استفاده از این دستگاه از پساب‌‌های صنعتی جداسازی کنند.‌

تصفیه بیولوژیکی پساب‌‌های صنعتی

تصفیه بیولوژیکی یکی ازبهترین روش‌‌ها برای تصفیه پساب‌‌های صنعتی است.  میکرو ارگانیسم و باکتری‌‌هایی که در پساب‌‌ها وجود دارد، تهدیدی بسیار بزرگ برای آب‌‌های زیر زمینی هستند و می‌توانند به طبیعت و سلامت انسان‌ها و موجودات زنده دیگر آسیب بزنند. همین دلیل باعث شده تا برای جمع آوری باکتری ها از روش‌‌های گونان و دستگاه‌های مختلف استفاده نمایند‌‌.‌

روش‌ هوازی تصفیه پساب صنعتی

در روش هوازی، برای تصفیه باکتری‌‌ها از پساب‌‌های صنعتی از روش اکسیژن هوا استفاده می‌کنند.‌ تجهیزاتی که برای این روش استفاده می‌شود شامل هواده عمقی، هواده سطحی شناور و هواده سطحی ثابت است.‌ یکی دیگر از رایج‌‌ترین روش‌‌های تصفیه پساب، روش لجن فعال است. این روش جزء بهترین و کاربردی‌‌ترین روش‌‌ها برای تصفیه پساب محسوب می‌شود.‌

‌روش‌ غیر هوازی تصفیه پساب صنعتی

پس از این که فاضلاب‌‌ها از لجن‌‌ها عبور کردند، بیوگازها و لایه‌‌های لجنی تولید می‌شوند.‌ یکی از نکات حائز اهمیت پس از تصفیه پساب‌ های صنعتی این است که آلاینده‌‌ها پس از اینکه مواد شیمیایی بهشان تزریق می‌شود در کف مخزن ته نشین می‌شوند. برای جلوگیری از لایه‌‌های عظیم در کف مخزن یا استخر بایستی از لجن روب استفاده کرد. لجن روب دستگاهی است که آلاینده‌‌ها را از کف مخزن پاکسازی می‌کند و یکی از روش‌‌های تصفیه پساب رایج است.‌‌

تصفیه پساب‌‌های صنعتی به روش هوازی شامل موارد زیر است:

• تصفیه پساب صنعتی با روش CPF
• تصفیه پساب صنعتی با روشSBR
• تصفیه پساب صنعتی با روشMBR

جمع بندی نهایی

سعی کردیم در این مقاله، تصفیه پساب‌‌های صنعتی و روش‌‌های مختلف آن را به صورت جامع و کامل در اختیار شما قرار دهیم.‌ همانطور که گفته شد، تصفیه پساب‌‌ صنعتی با استفاده از روش‌های مختلف انجام می‌شود. این روش‌ها هریک نیازمند تجهیزات تصفیه و دستگاه تصفیه مخصوصی هستند. اما در حالت کلی هدف همه روش‎ها در نهایت پاکسازی پساب تولیدشده از کاخانه‌ها و جلوگیری از ورود پساب‌های صنعتی به درون خاک و آب‌های زیرزمینی است.

سوالات متداول:

• تفاوت پساب و فا ضلاب چیست؟

با این که این دو عبارت در بسیاری از موارد این دو عبارت به اشتباه به یک معنی مورد استفاده قرار می‌گیر، اما در اصل فاضلاب به تمام آب‌هایی اطلاق می‌شود که از مصرف مختلف انسانی، صنعتی، کشاورزی، شیرابه‌ای و…حاصل می‌شود، در حالی که پساب دربردارنده آلاینده‌ها و فضولات انسانی و باکتریایی نمی‌شود.

• روش‌های تصفیه پساب های صنعتی کدام‌ها هستند؟

عمدتا سه روش شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی برای این کار مورد استفاده قرار می‌گیرد.