آب آشامیدنی از منابع مختلفی مثل دریاچه‌ها و چاه‌ها تأمین می‌شود که ممکن است میکروب‌هایی داشته باشند و باعث آلودگی آب‌ها شوند. برای جلوگیری از ورود این میکروب‌ها به سیستم آب شرب، از ماده ضدعفونی‌کننده که معمولاً کلر است استفاده می‌شود تا سلامت آب تضمین شود. بااین‌حال همچنان نگرانی‌هایی درباره وجود کلر در آب آشامیدنی وجود دارد و برخی افراد ترجیح می‌دهند آن را از آب حذف کرده و سپس استفاده کنند. حذف کلر از آب که یک روش تصفیه آب است، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که در ادامه بررسی می‌کنیم.
کلر چیست و چرا در آب آشامیدنی وجود دارد
کلر یک ماده ضدعفونی‌کننده است که به آب آشامیدنی اضافه می‌شود تا انگل، باکتری و ویروس‌های آب را از بین ببرد. این ماده ضدعفونی از عنصر کلر (Cl) که در جدول تناوبی عناصر با عدد اتمی ۱۷ وجود دارد ساخته می‌شود که رنگ زرد مایل به سبز دارد. خوردن مقدار کمی کلر که در آب شرب وجود دارد مشکلی برای سلامتی افراد ایجاد نمی‌کند اما نبود آن در آب، قطعاً باعث بیماری‌های مختلفی مثل وبا، اسهال خونی و حصبه می‌شود. درعین‌حال برخی کارشناسان معتقدند که کلر آب باید حذف شود تا آب عطر و طعم بهتری داشته باشد. از دیدگاه آنها مصرف کلر به‌صورت روزمره می‌تواند روی سلامتی افرادی که بدن حساس و آسیب‌پذیرتری دارند اثرات منفی بگذارد. البته برخی مصارف صنعتی نیز نیاز به آب بدون کلر دارند.
انواع روش های حذف کلر از آب و بررسی مزایا و معایب آن ها
روش‌های مختلفی برای حذف کلر از آب وجود دارد که شایع‌ترین آنها تبخیر، فیلتراسیون و خنثی‌سازی شیمیایی هستند. حذف کلر با تبخیر یک تکنیک کم‌سرعت ولی مؤثر است. تصفیه از طریق اسمز معکوس یا همان فیلتراسیون نیز روش خوبی است و می‌تواند طیف گسترده‌ای از ناخالصی‌ها را پاک کند. برخی مواد شیمیایی هم هنگامی که به آب وارد شوند کلر آن را از بین می‌برند. گرچه شاید به نظر برسد اضافه‌کردن مواد شیمایی دیگر به آب خطرناک است؛ اما آنها به‌محض از بین بردن کلر بخار می‌شوند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند. برای مشاهده انواع دستگاه تصفیه آب صنعتی که با استفاده از همین روش ها آب را شیرین می کنند می توانید به صفحه خرید تصفیه آب صنعتی مراجعه کنید. در ادامه این روش‌ها را به تفصیل بیان کرده‌ایم و از روش‌های مرسوم دیگر هم نام برده‌ایم.
تبخیر
این ساده‌ترین روش از بین بردن کلر موجود در آب آشامیدنی است. کلر یک ماده فرار است که پس از مدتی خودبه‌خود از آب حذف می‌شود. این روش هیچ خرجی ندارد، لازم نیست هیچ دستگاه یا ماده‌ای تهیه کنید، فقط کافیست آب را به حال خودش بگذارید. البته دمای محیط اطراف هم روی سرعت تبخیر کلر اثر می‌گذارد. در دمای بیشتر، کلر سریع‌تر بخار می‌شود. اما هر قدر دما کمتر باشد کلر هم دیرتر از بین می‌رود. مثلاً اگر یک پارچ آب را مستقیماً از شیر آب پرکنید و در یخچال بگذارید احتمالاً تا ۲۴ ساعت بعد هنوز همه کلر آن از بین نرفته است. این روش گرچه نیاز به هیچ اقدام خاصی ندارد و در واقع هزینه‌ای هم به همراه ندارد. اما روش کندی است و برای کلرزدایی در حجم‌های بالا یا به‌صورت فوری مناسب نیست.
جوشاندن
جوشیدن آب باعث ازبین‌رفتن کلر آن می‌شود. میتوانید آب را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بجوشانید. البته دقت کنید که اگر بیشتر از این میزان بجوشد، کلر در آن ماندگار می‌شود. این روش ساده است و تأثیر خوبی در از بین بردن کلر و میکروارگانیسم‌ها مثل باکتری‌ها دارد؛ اما درعین‌حال ۱۰۰ هم قابل اطمینان نیست.
تقطیر
تقطیر یعنی اینکه آب را بجوشانیم و سپس بخار آن را به مایع تبدیل کنیم. این روش، مؤثر است؛ اما باید توجه داشته باشیم که نقطه‌جوش کلر از آب کمتر است و تقطیر گرچه روش مؤثری است؛ اما فرایند آن حتی از جوشاندن هم بیشتر طول می‌کشد.
فیلتراسیون
حذف کلر از آب با فیلتراسیون هم امکان‌پذیر است که با استفاده از سیستم‌های مختلفی انجام می‌شود. اکثر دستگاه‌های فیلتراسیون از روش اسمز معکوس استفاده می‌کنند که در آن برای خلاص شدن از شر ذرات، یون‌ها و سایر ناخالصی‌های آب آن را از غشای تراوا عبور می‌دهند. به‌این‌ترتیب کلر هم از آب حذف می‌شود.
دستگاه‌های فیلتراسیون بزرگ برای کارخانه‌ها و مصارف صنعتی استفاده می‌شوند، بااین‌حال دستگاه‌های فیلتراسیون آبی که در اکثر خانه‌ها نصب شده‌اند هم، کلر آب را از بین می‌برند. این دستگاه‌ها کلر آب را به شکل وسیع و مؤثری از بین می‌برند. اما کمی پرهزینه هستند، نیاز به فضای مناسب دارند و درعین‌حال چند ثانیه طول می‌کشد تا آب از فیلترها عبور کند و آماده استفاده شود.
نور ماورا بنفش
نور ماورا بنفش باعث تحریک فرایندهای شیمیایی برای حذف کلر آب می‌شود. معمولاً لامپ‌ها می‌توانند طول‌موج ۱۸۰ تا ۴۰۰ نانومتر را فراهم کنند و طول موجی که باعث حذف کلرهای آزاد از آب می‌شود ۱۸۰ تا ۲۰۰ نانومتر است. ممکن است این روش ساده و کم‌هزینه به نظر برسد؛ ولی به‌جای اینکه برخی آلاینده‌های درون آب را حذف کند، آنها را تجزیه می‌کند. پس می‌تواند با وجود حذف کلر، باعث آسیب‌های دیگری شود.
خنثی سازی شیمیایی
روش دیگر خنثی‌کردن کلر استفاده از مواد شیمیایی است که به آب اضافه می‌شوند. برخی از این مواد به شکل مایع و برخی جامد هستند. به‌عنوان مثال متابی سولفیت پتاسیم که به شکل قرص‌های بزرگ و کوچک وجود دارد یک روش عالی برای خنثی‌سازی شیمیایی است. وقتی قرص در آب حل شود کلر آب را به‌سرعت از بین می‌برد.
استفاده از روش شیمیایی برای حذف کلر آب از قوی و سریع‌ترین روش‌هاست و معمولاً در صنایع مختلفی استفاده می‌شود. یک قرص متابی سولفیت پتاسیم می‌تواند کلر موجود در حدود ۲۰ گالن آب را از بین ببرد. درعین‌حال یک روش ارزان است و می‌توان به‌سرعت از دست کلری که در حجم زیادی آب وجود دارد خلاص شد.
برای تهیه مواد شیمیایی مورد نیازتان میتوانید به صفحه فروش عمده مواد شیمیایی در سایت خلیج فارس مراجعه کنید.
اهمیت کلر زدایی آب
همان‌طور که اشاره کردیم کلر برای افزایش سطح کیفیت آب از نظر بهداشتی به آن اضافه می‌شود و برای بدن انسان بی‌ضرر است. وجود این ماده در آب باعث تغییر بو و طعم آن می‌شود و ظاهر آن نیز سفید می‌شود. علاوه بر این نگرانی‌هایی درباره تأثیر کلر بر بدن و سلامت افراد هم وجود دارد.
میزان خطرات سلامتی به سطح کلر به‌کاررفته بستگی دارد. اگرچه مقدار کم کلر آلایندگی ندارد؛ اما در برخی کشورها حتی تا ۱۰ برابر مقدار مجاز استفاده می‌شود. برخی مطالعات نشان داده‌اند که این میزان کلر می‌تواند باعث ایجاد سرطان و ناباروری، مرده‌زایی و تولد نوزادان نارس شود.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که کلر موجود در آب می‌تواند با مواد آلی و معدنی واکنش دهد و محصولات جانبی دیگری مثل تری‌هالومتان‌ها (کلروفرم) و اسیدهای هالواستیک تولید می‌شود که خطرات و تأثیرات نامطلوب آنها بر سلامت انسان اثبات شده است؛ بنابراین از دیدگاه برخی کارشناسان حذف کلر از آب، قبل از استفاده از آن الزامی است.
جمع‌بندی
کلر، ماده ایست که برای از بین بردن میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا به آب اضافه می‌شود. گرچه اعلام شده که مقدار کم کلر ایرادی ندارد؛ اما مقادیر بالای آن می‌تواند باعث بیماری شود. درعین‌حال روش‌های مختلف ساده و پیچیده‌ای برای از بین بردن کلر آب وجود دارد. حتی اگر آب را به حال خود رها کنید تا یک روز بعد کلر آن کاملاً بخار می‌شود؛ اما اگر می‌خواهید آن را سریع‌تر از کلر پاک کنید میتوانید از سایر روش‌ها مثل مواد شیمیایی استفاده کنید.