چرا توجه به تجهیزات استخری و استفاده از ابزارها و تجهیزات مناسب ضروری است؟ امروزه علاوه بر افرادی که به صورت حرفه‌ای به ورزش شنا می‌پردازند، سایر افراد هم در سنین مختلف به تفریحات آبی نیاز یا علاقه دارند. همچنین بسیاری از افراد استفاده از استخر را به دلیل نقش و اهمیت آب در درمان بیماری‌های مفصلی، اسکلتی، پوستی و افسردگی در برنامه سلامتی خود قرار داده‌اند و از این حیث ورزش شنا ورزشی ایده‌آل برای همه گروه‌های سنی از افراد خردسال تا بزرگسالان محسوب می‌شود.
لذا استخرهای عمومی برای رونق و جلب مشتریان بیشتر در مارکتینگ خود ملزم به رعایت اصول ایمنی و بهداشتی متعددی هستند تا بتوانند مجوزهای لازم را برای ادامه فعالیت از مراجع ذیصلاح دریافت کرده و از طرفی مشتریان خود را راضی نگه دارند و از این طریق جلب درآمد نمایند. از همین رو تجهیزات استخری که برای ایمنی و بهداشت استخرهای عمومی در بازار عرضه شده‌اند، کیفیت استخرهای عمومی را ارتقا داده و محیطی مفرح و سالم برای تفریح و ورزش شناگران و سایر افراد علاقمند فراهم می‌آورند. به مرور زمان و همراه با پیشرفت فناوری، استخرهای قدیمی که دارای تاسیسات ساده‌ای شامل یک محفظه آب و لوله‌کشی‌های آب ورودی و خروجی بودند جای خود را به ساختمان‌های مدرن با تاسیسات نوین و امکانات پیشرفته داده‌اند که برای انواع تفریحات آبی مناسب هستند.
لازم به ذکر است که استخرهای امروزی از طریق تجهیزات مدرن خود بایستی تامین کننده دمای مطلوب آب، شفافیت یا تمیزی آب و PH مناسب آب برای جلوگیری از بیمارهای پوستی باشند. در ادامه این مقاله تجهیزات استخری مهم را که در افزایش کیفیت استخرهای آبی برای تامین سلامتی و ایمنی استفاده‌کنندگان موثر هستند بررسی و معرفی می‌نماییم.
نقش و اهمیت تجهیزات استخری
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، رعایت جنبه‌های استانداردسازی استخرها در جهت تامین ایمنی استفاده‌کنندگان و حفظ سلامتی آن‌ها به دلیل نقش و اهمیت استخرهای آبی در زندگی امروزی از اهمیت شایانی برخوردار است. فارغ از شناگران حرفه‌ای، اغلب مردم آب و تفریحات آبی را برای بهبود سلامتی جسم و روان خود انتخاب می‌کنند و قطعا توقع یا انتظار آن‌ها این است که از این طریق کیفیت سلامتی خود را افزایش دهند نه این‌که به دلیل استفاده از استخرهای آلوده و نا ایمن برای خود بیماری یا مشکلات سلامتی ایجاد کنند و گرفتار هزینه‌های آتی بسیاری گردند.
از این نظر تجهیزات استخری در کنار طیف گسترده خود به طور کلی شامل وسایل و لوازمی هستند که در حفظ کیفیت آب مانند تصیفه مناسب، گردش صحیح آب، ضدعفونی مناسب و گرمایش مطبوع موثر عمل می‌کنند و یا شامل لوازم جانبی نظیر تخته پرش، نردبان استخر، سایه‌بان و غیره هستند که در ادامه به معرفی پاره‌ای از مهمترین آن‌ها خواهیم پرداخت.
انواع تجهیزات استخری
عمده تجهیزات استخری در سه دسته ذیل قابل تقسیم بندی هستند:
- تجهیزات تصفیه‌ای: این دسته از تجهیزات جز ضروری‌ترین وسایلی محسوب می‌شوند که شرایط بهداشتی استخر به آن‌ها وابسته است. بدون وجود این تجهیزات در استخرها شرایط بهداشتی آب به قدری تنزل می‌کند که آب تنی در آن می‌تواند بسیار آلوده کننده‌تر از آب‌های راکد و یا حتی رودخانه‌ها باشد. این نوع از تجهیزات وظیفه حفظ کیفیت بهداشتی آب و نابودی میکروارگانیسم‌های موجود در آب را بر عهده دارند؛ از دسته این تجهیزات ضروری می‌توان به طور مثال به کلر زن آب، پمپ تصفیه آب و انواع فیلترهای تصفیه اشاره کرد.
- تجهیزات ایمنی: این تجهیزات همان‌طور که از نامشان هم مشخص است؛ مسوولیت حفظ ایمنی استفاده‌کنندگان و شناگران را بر عهده دارند. در واقع در استخرهایی که استانداردهای ایمنی رعایت نمی‌شود آمار آسیب دیدگی افراد بسیار بالا است. از جمله تجهیزات ایمنی می‌توان به تیوپ و لوازم نجات، دستگیره‌ها و پله‌ها، تخته شنا، کمربند و جلیقه، نشان‌گرهای عمق آب و غیره اشاره کرد.
- لوازم جانبی: این دسته از تجهیزات در افزایش میزان رتبه بندی و کیفیت استخر اهمیت زیادی دارند. در واقع استفاده از این تجهیزات مرتبه کاری و کیفیت خدمات استخر را افزایش می‌دهد. تجهیزاتی مانند تخت و صندلی، میز خوراکی، دماسنج، کفشور، جارو استخری، شلنگ و لوازمی از این دست در این گروه دسته‌بندی می‌شوند.
معرفی تجهیزات استخری
تجهیزات مختلفی برای ایجاد کیفیت مطلوب آب و فضای استخر لازم است. در این قسمت از مقاله به معرفی تعدادی از تجهیزات استخری مهم می‌پردازیم و نقش و مزایای کاربردی آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
پمپ تصفیه آب
اولین و مهمترین وسیله‌ای که به عنوان تجهیزات استخری ضروری لازم است در استخرها نصب شود پمپ تصفیه آب است. پمپ تصفیه آب همان‌طور که از نامش نیز مشخص است؛ وظیفه حفظ کیفیت بهداشتی آب را بر عهده دارد و مانع از رسوب مواد داخل آب در کف، دیواره‌ها و تجمع میکروارگانیسم‌ها در این مناطق می‌شود. آب استخر در صورت آلودگی یکی از شاخص‌ترین منابع انتقال و شیوع بیماری‌های مختلف محسوب می‌شود. یکی از مهمترین عملکردهای پمپ تصفیه این است که استفاده از آن سبب شفاف سازی و در نهایت میکروب‌زدایی آب داخل استخر می‌شود؛ به گونه‌ای که بدون وجود آن در مدت کوتاهی آب استخر به انواع میکروب‌ها آلوده شده و تحت تاثیر رشد جلبک‌ها شفافیت آب از بین می‌رود. پمپ آب در واقع کار تصفیه آب را از طریق فیلترهای خود انجام می‌دهد. آب داخل استخر از ورودی پمپ به داخل آن وارد شده و پاکسازی می‌شود و از طریق خروجی مجددا به داخل استخر برمی‌گردد.
کلرزن استخری
کلرزن هم مانند پمپ تصفیه آب وظیفه حفظ بهداشت، کیفیت مطلوب و سلامتی آب را در استخرها بر عهده دارد. در واقع یکی از تجهیزات بسیار ضروری هر استخری محسوب می‌شود که سبب ضد عفونی شدن آب برای استفاده عموم می‌گردد. کلرزن با تزریق کلرین و برومین به داخل آب عوامل آلاینده آب را نابود کرده و مانع رشد و زایش باکتری‌ها، لارو حشرات و جلبک‌ها در آب می‌شود.
دستگاه کلرزن به عنوان یکی از تجهیزات استخری ضروری از طریق تزریق کلر در آب باعث ایجاد پدیده شوک استخری می‌گردد؛ یعنی کلیه باکتری‌ها، میکروب‌ها و جلبک‌ها را نابود کرده و مانع رشد آن‌ها می‌شود. این آلاینده‌ها از طرق مختلفی نظیر سلول‌های پوست، بزاق، عرق بدن، ادرار، ترکیبات آرایشی و یا از طریق عوامل بیرونی مانند آب باران، برگ درختان و وزش باد به ویژه در استخرهای روباز به داخل آب راه پیدا می‌کنند.
لازم به ذکر است که میزان استاندارد کلر آب 3-1.5 PPM است و میزان کمتر و یا بیشتر از این مقدار هر دو باعث افت کیفیت قابل قبول آب به لحاظ بهداشتی می‌گردد؛ زیرا افزایش بیش از حد استاندارد کلر برای پوست و چشم شناگران زیان آور است.
فیلتر شنی برای استخر
استفاده از فیلتر شنی در کنار پمپ آب عمل تصفیه آب استخر را دو چندان می‌کند. فیلتر شنی به عنوان یکی از تجهیزات استخری تصفیه‌ای دارای ترکیبات ماسه و سیلیس است که قادر است ذرات معلق داخل آب را به خوبی جذب خود نماید. عملکرد این فیلترها نیز مانند پمپ آب است به صورتی‌که آب از یک طرف آن‌ها وارد و از سمت دیگر به صورت تصفیه شده خارج می‌شود. برای کارکرد بهتر و افزایش عمر مفید فیلترهای شنی لازم است که این تجهیزات به صورت دوره‌ای سرویس‌کاری یا حتی تعویض شوند. استفاده از فیلترهای شنی مزایای متعددی دارد. بعضی از این مزایا شامل موارد ذیل هستند:
- نگهداری آسان
- عمر مفید نسبتا زیاد
- عدم اشغال فضای زیاد
- استفاده آسان و مکانیسم ساده کارکردی
- قیمت مقرون به صرفه
اوزن ساز آب استخر
این دستگاه اوزون را از طریق کمپرسورهای مخصوص به داخل آب تزریق می‌کند. اوزون که از اکسیژن ساخته می‌شود با ترکیب شیمیایی O3 قادر است به سرعت میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌های موجود در داخل آب را از بین ببرد. این دستگاه یکی از تجهیزات ضروری استخرها محسوب می‌شود که برای ضدعفونی کردن آب نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند و در جریان گندزدایی PH آب را هم ثابت نگه می‌دارد.
اسکیمر و گریل
اسکمیر و گریل نیز جز تجهیزات پاکسازی آب محسوب می‌شوند. در واقع دریچه‌های اسکیمر راه خروجی اشیا و ذراتی هستند که روی سطح آب باقی مانده‌اند. گریل‌ها نیز برای خروج اشیا اضافی روی سطح آب نصب می‌شوند و تقریبا همان نقش را ایفا می‌کنند.
استرینر
از دسته تجهیزات استخری است که محل نصب آن قبل از ورود به پمپ اصلی استخر است. لذا وظیفه اصلی آن جلوگیری از ورود اشیای بزرگ به داخل پمپ و آسیب‌دیدگی آن و ممانعت از ورود آن‌ها به داخل آب استخر است. جنس استرینرها عمدتا از استیل، فولاد، برنز، چدن یا پلاستیک است که در برابر خوردگی مقاوم هستند. برخی از پمپ‌ها در استخرهای با ابعاد کوچکتر استرینر داخلی دارند و از ورود اشیایی مانند شاخ و برگ‌های درختان، نخ و سنگ به داخل پمپ جلوگیری می‌کنند. در استخرهای بزرگتر از استرینرهای جداگانه و متعدد استفاده می‌شود.
پکیج گرمایشی استخر
یکی از تجهیزات ضروری در هر استخر شنایی تجهیزات مربوط به گرمایش آب آن استخر است. استخرهایی که دمای آب در آن‌ها مناسب نباشد یا حتی سرد باشد واقعا قابل استفاده نیستند. اولین و مهمترین نقطه قوت استخر دمای آب استخر است. مگر کسی می‌تواند در آب سرد به راحتی شیرجه بزند یا به شنا و بازی بپردازد و لذت هم ببرد!
یکی از متداول‌ترین روش‌های گرم سازی و تنظیم دمای آب استخر استفاده از دیگ و مشعل در موتورخانه استخر است. توجه به میزان دمای استاندارد در فصول مختلف سال یکی از راه‌های افزایش کیفیت استخرها است به صورتی‌که در فصول گرم سال بهترین دمای آب 40 درجه سانتی‌گراد است و در زمستان‌ها و فصول سردتر سال دمای مطلوب آب استخر نهایتا 29 درجه سانتی‌گراد است. این پکیج‌های گرمایشی به عنوان یکی از مهمترین تجهیزات استخری به هیچ عنوان باعث آلودگی آب نمی‌شوند و گرمای مطبوعی را برای شناگران و استفاده‌کنندگان تامین می‌کنند.
مبدل حرارتی استخر
مبدلهای حرارتی استخر با انتقال گرما بدون اخلاط دو سیال از یک سیال مانند مایع یا گاز به سیال دیگر باعث ایجاد و انتقال حرارت می‌گردند. از این حیث جز تجهیزات حرارتی ضروری به ویژه در فصول سرد سال محسوب می‌شوند. در حال حاضر دو نوع مبدل حرارتی پوسته و لوله و نوع صفحه‌ای وجود دارد که انتخاب هر کدام برای استفاده در استخر به ویژگی‌های استخر بستگی دارد. مبدل حرارتی پوسته و لوله شامل تعداد متعددی لوله در ابعاد کوچک است که درون یک پوسته استوانه‌ای قرار دارند که جنس آن اغلب از مس یا استیل است. در مبدل حرارتی صفحه‌ای به جای لوله از صفحات انباشته شده استفاده می‌شود.
هیتر استخری
هیترهای استخری به عنوان مهمترین تجهیزات استخری در انواع مختلف برقی یا گازی وجود دارند و انتخاب آن‌ها بستگی به شرایط استخر دارد. هیترهای برقی در واقع همان المنت‌های آبی هستند که بر روی سطح آب استخر قرار داده می‌شوند. در واقع با گرم شدن المنت‌ها از طریق انرژی الکتریکی آب اطراف آن‌ها نیز گرم می‌شود ولی از این هیترهای برقی به دلیل پر مصرف بودن و گران بودن بهای برق مصرفی بیشتر در استخرهای درمانی یا استخرهای خانگی کوچک استفاده می‌شود.
در مقابل هیترهای گازی نسبت به هیترهای برقی گران قیمت‌تر هستند. این هیترها از طریق گرم کردن لوله‌های آب استخر با شعله آتش کار می‌کنند. سوخت قابل استفاده در این هیترها برای تولید آتش گاز طبیعی یا گاز پروپان است. هیترهای گازی قادر هستند با سرعت دمای آب داخل استخر را افزایش دهند و محیط مطبوعی برای شناگران فراهم نمایند.
رطوبت گیر استخری
رطوبت‌گیر از جمله تجهیزات استخری است که استفاده از آن به ویژه در استخرهای سرپوشیده الزامی است. تبخیر آب استخرها باعث افزایش رطوبت استخر شده و این اتفاق می‌تواند در نهایت باعث تخریب مصالح به کار گرفته شده در کف استخر، دیوارها و دکوراسیون آن گردد. رطوبت موجود در هوا علاوه بر تخریب شدید مصالح ساختمانی باعث گسترش رشد و تکثیر جلبک‌های سمی می‌گردد؛ لذا استفاده از رطوبت‌گیرهای استخری در انواع گوناگون می‌تواند این روند را کاهش داده و به صفر برساند.
نردبان و دستگیره
نردبان و دستگیره‌های استخری جز تجهیزات ضروری ایمنی محسوب می‌شوند. این تجهیزات از جنس استیل ضد آب یا پلاستیک ساخته می‌شوند. نبود هر کدام از این تجهیزات استخری می‌تواند خطرات جبران ناپذیری برای شناگران و استفاده‌کنندگان به همراه داشته باشد. نصب این تجهیزات ایمنی کمکی برای خروج شناگران از آب و یا جلوگیری از غرق شدگی آن‌ها بسیار الزامی است.
استفاده از نردبان و دستگیره به ویژه در حالی‌که افراد مبتدی باشند، وزن بالایی داشته باشند، کودکان و حتی افرادی که ترس از آب دارند باعث اطمینان خاطر آن‌ها شده و خطرات استفاده از استخر را برای این دسته از افراد و حتی سایرین کاهش می‌دهد. تعداد نردبان‌ها و دستگیره‌های نصب شده در محیط استخر بستگی به ابعاد و نوع استخر دارد؛ مثلا در استخرهای آموزشی تعداد این تجهیزات ایمنی لازم است که بیشتر باشد.
دایو استخر
دایو وسیله‌ای از جنس پلی استر یا چوب است که ابعاد مختلفی دارد و برای شیرجه زدن یا پرش در داخل آب استفاده می‌شود. از دایوها در استخرهای با عمق بیش از 2 متر استفاده می‌شود ولی برای استخرهای کمتر از این عمق کاربردی ندارد. این وسیله جز تجهیزات جانبی و مفرح استخر محسوب می‌شود که استفاده از آن ممکن است در پاره‌ای از موارد خطرآفرین هم باشد. برای نصب دایو در استخرها علاوه بر عمق خود استخر به فضای کافی اطراف استخر هم نیاز است.
تخت و سایبان
این دسته از تجهیزات استخری جز تجهیزات ضروری و الزامی استخرها نیستند. ولی وجود این تجهیزات باعث ایجاد آسایش بهتری برای شناگران و استفاده کنندگان از استخر شده و رتبه استخر را به لحاظ کیفیت و مطلوبیت عمومی افزایش می‌دهد؛ لذا می‌تواند بر تعداد استفاده کنندگان از استخر بیفزاید. شناگران می‌توانند از تخت و صندلی یا سایه سایبان‌ها در زمان استراحت برای نوشیدن آب میوه استفاده کنند؛ از این‌رو تجربه شنا در استخرهای مجهز به این تجهیزات بسیار خاطره انگیزتر خواهد شد.
جارو، برس، کفشور
این تجهیزات استخری جز تجهیزات جانبی و نظافتی استخر محسوب می‌شوند. جاروی استخر که به نام وکیوم هم شناخته می‌شود انواع دستی، نیمه اتوماتیک و تمام اتوماتیک دارد که بدون نیاز به تخلیه آب استخر اقدام به پاکسازی مواد ته نشین شده در کف استخر می‌نماید. برس استخر هم آلودگی‌های چسبیده به کف و دیواره‌ها را که از طریق جارو قابل پاکسازی نیستند تمیز می‌کند. کفشور محل خروجی آب استخر است و علاوه بر پاکسازی کف استخر در زمان مکش آب از ایجاد جریان گردابی در کف جلوگیری می‌کند. تعداد کفشورهایی که در کف استخر نصب می‌شوند بستگی به ابعاد استخر دارد.
برگ گیر
از این دستگاه در استخرهای روباز در مجاورت درختان و در داخل باغ‌ها استفاده می‌شود. برگ‌گیرها دارای سبد توری شکل متصل به یک پایه بلند هستند که از طریق آن می‌توان بدون وارد شدن در داخل آب به جمع آوری برگ‌های ریخته شده در سطح آب استخر اقدام کرد.
لامپ های روشنایی
برای ایجاد نور و روشنایی در محوطه استخرها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ این تجهیزات استخری وابسته به روشنایی دارای دو نوع با کاسه و بدون کاسه هستند که انواع با کاسه به صورت توکار و انواع بدون کاسه به صورت روکار در فضای استخری نصب می‌شوند.
آبنما
استفاده از آب‌نماهای استخر برای ایجاد محیطی زیبا و سرشار از انرژی آب ضرورت دارد. بسیاری از افراد علاوه بر تفریح، ورزش یا آب درمانی برای آرامش روحی و زدودن خستگی‌های ذهنی خود به محیط استخرها پناه می‌برند. وجود این آب‌نماها می‌تواند حس آرامش و لذت طبیعی را در محیط استخر افزایش دهد. آب‌نماهای استخری دارای دو نوع عمده هستند:
- آب‌نماهای سرریز: این دسته از آب‌نماها مشابه آبشارهای طبیعی آب را از یک نقطه بالاتر به مکان پایین‌تری جاری می‌کنند؛ به همین علیت به نام سرریز شناخته می‌شوند.
- آب‌نماهای شناور: روی سطح آب استخر قرار داده می‌شوند و آب را به صورت فواره به سمت بالا و یا طرفین پخش می‌کنند.
نکات ایمنی استفاده از تجهیزات استخری
در استفاده مناسب از تجهیزات استخری لازم است به پاره‌ای از نکات ایمنی برای حفظ سلامتی خود توجه داشته باشید. از جمله نکات ایمنی لازم الاجرا عبارتند از:
- استفاده مناسب و توجه به رعایت نکات ایمنی در زمان استفاده از تجهیزات جانبی استخری مانند سرسره، ماساژور، آب نما و تخته شیرجه
- بهره‌گیری از تجهیزات مرغوب، با کیفیت و با عمر مفید بالا در استخرها
- عدم دستکاری و تغییر تجهیزات بدون اطلاعات فنی
- عدم استفاده بیش از اندازه از ترکیبات شیمایی مانند کلر
- عدم استفاده از موبایل یا رادیو در نزدیک استخر به دلیل بروز شوک الکتریکی
- تجهیز استخر به جعبه‌های کمک‌های اولیه و تجهیزات نجات مانند پانسمان، کمپرس، طناب، چتر و بادکنک برای آمادگی در موارد ضروری و بروز حوادث
- استفاده از تجهیزات استخری سازگار با محیط زیست مانند پمپ‌ها و فیلترهای استخری کم مصرف و بدون آلایندگی
کلام پایانی
در نوشتار پیش‌رو به بررسی نقش و اهمیت استخرهای آبی در تفریحات امروزی مردم پرداختیم؛ سپس به معرفی ویژگی‌های استخرهای با کیفیت و نقش تجهیزات استخری در افزایش بهداشت و ایمنی آن‌ها پرداخته و نهایتا به مرتبه کیفی استخرها اشاره کردیم. در تهیه تجهیزات مناسب برای استخرها لازم است به نکاتی همچون ابعاد استخر و ویژگی‌های کاربردی آن از جمله روباز بودن یا سرپوشیده بودن آن توجه کافی داشت. فاکتورهای دیگری همچون عمومی یا خصوصی بودن استخر و میزان بودجه در انتخاب تجهیزات مناسب دخیل هستند.
همچنین لازم است در زمان انتخاب تجهیزات مورد نظر برای یک خرید مناسب به پارامترهایی همچون سلیقه مدیران استخر، کیفیت و دوام، طرح و رنگ تجهیزات و هماهنگی آن‌ها با فضای داخلی استخر دقت کرد. بعد از خرید تجهیزات استخری مناسب برای استخر مورد نظر لازم است به نگهداری صحیح و سرویس‌کاری منظم آن‌ها توجه ویژه مبذول داشت؛ زیرا در صورت اختلال در عملکرد هر کدام عملا استخر به محیط غیرقابل استفاده‌ایی تبدیل خواهد شد و اتلاف وقت و هزینه‌های بعدی زیادی در پی خواهد داشت.
سوالات متداول:
- مهمترین تجهیزات استخری شامل چه مواردی می‌شود؟
تجهیزات اساسی برای تامین کیفیت مطلوب در استخر عبارتند از: پمپ تصفیه، کلرن، فیلتر سنی، ازون‌ساز، اسکیمر و گریل و تجهیزات دیگر برای تصفیه آب و تجهیزات ایمنی و تفریحی.
- از کجا می‌توان تجهیزات استخری مناسب تهیه کرد؟
مراکز معتبر تامین و عرضه تجهیزات استخری مانند مرکز خلیج فارس برای خرید تجهیزات استخری مناسب هستند.
- آیا فیلتر شنی بای تصفیه آب در استخر لازم است؟
فیلتر سنی برای جداسازی ذرات معلق آب مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای تصفیه آب استخر باید این فیلتر یا فیلتری با عملکرد مشابه به کار برده شود.