شاخص TH آب چیست؟
شاخص TH (Total Hardness) آب ارتباطی مستقیم با غلظت کاتیون‌های دو ظرفیتی مانند کلسیم و منیزیم دارد. این کاتیون‌ها معمولا از منابع طبیعی مانند سنگ‌ها و خاک جذب می‌شوند و در آب وجود دارند. غلظت این کاتیون‌ها در آب، به عنوان شاخصی برای سختی آب نیز به کار می‌رود. در واقع سختی آب به مقدار موجودیت کاتیون‌های دو ظرفیتی در آب اشاره دارد و می‌تواند تاثیر زیادی بر روی کیفیت آب و عملکرد تجهیزات مختلف داشته باشد. در ادامه این مقاله به بررسی شاخص TH آب میپردازیم.
انواع سختی آب
سختی آب می‌تواند به دو دسته اصلی سختی آب طبیعی و سختی آب ایجاد شده تقسیم شود. سختی آب طبیعی خود به دو نوع زیر تقسیمبندی میشود:
- سختی آب کربناتی
- سختی آب غیرکربناتی
همچنین سختی آب ایجاد شد شده شامل دو نوع زیر است:
- سختی آب آهنی
- سختی آب صنعتی
معیارهای مختلفی برای اندازه‌گیری سختی آب از جمله سختی کل، سختی کربناتی، سختی غیرکربناتی و سختی کلسیم وجود دارد. این معیارها معمولا بر اساس غلظت کلسیم و منیزیم یونی در آب تعیین می‌شوند. در هر صورت، سختی آب می‌تواند تأثیرات منفی روی تجهیزات و سیستمهای لوله‌کشی داشته باشد و به عنوان یک شاخص مهم در بررسی کیفیت آب و طراحی سیستمهای تصفیه آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اندازه گیری مقدار شاخص TH آب
برای اندازه‌گیری مقدار شاخص TH آب راههای مختلفی وجود دارد. برای این منظور عدمتا از روش‌های موجود در جدول زیر استفاده میشود.
| ردیف | روش سنجش شاخص TH آّب | توضیحات |
| ۱ | تسترهای شیمیایی | تسترهای شیمیایی مخصوص آب می‌توانند به شما کمک کنند تا مقدار شاخص TH آب را اندازه‌گیری کنید. این تسترها معمولا بر اساس تغییر رنگ محلول شیمیایی در حضور یون‌های کلسیم و منیزیم کار می‌کنند. شما باید نمونه‌ی آب را به تستر اضافه کنید و با تغییر رنگ محلول، مقدار شاخص TH آب را بخوانید. |
| ۲ | کیت‌های آزمایشگاهی | می‌توانید از کیت‌های آزمایشگاهی خاص برای اندازه‌گیری شاخص TH آب استفاده کنید. این کیت‌ها شامل تمامی مواد شیمیایی و دستورالعمل‌های لازم برای انجام آزمون هستند. شما باید دستورالعمل‌های کیت را دنبال کنید تا مقدار شاخص TH آب را اندازه‌گیری کنید. |
| ۳ | سرویس آزمایشگاهی | می‌توانید نمونه‌ی آب خود را به آزمایشگاه محلی یا سرویس‌های آزمایشگاهی آب ارسال کنید. آنها نمونه‌ی آب را با استفاده از روش‌های مختلف تجزیه و تحلیل کرده و مقدار شاخص TH را برای شما گزارش می‌دهند. |
روش هایی برای کاهش شاخص TH آب
شاخص TH یا سختی کل آب مربوط به مقدار کلسیم و منیزیم حاضر در آب است. برای کاهش شاخص TH آب، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از نرمکننده آب
- روش اسمز معکوس
- استفاده از سیستمهای تبخیر
- استفاده از مواد جذبکننده
در ادامه هریک از این روشها را بررسی میکنیم.
استفاده از نرمکننده آب
استفاده از نرمکننده آب یکی از روش‌های متداول برای کاهش سختی آب است. نرمکننده آب با استفاده از یک ماده شیمیایی مثل نمک سدیم، کلرید کلسیم یا کربنات سدیم، یون‌های کلسیم و منیزیم را از آب جدا کرده و آب را نرم‌تر می‌کند.
تصفیه آب با استفاده از روش‌های معکوس اسمزی (Reverse Osmosis)
روش معکوس اسمزی یا RO یکی از موثرترین روشها برای کاهش سختی آب است. در این روش، آب تحت فشار از یک ممبران نفوذپذیر برای گذر از یون‌ها و ذرات معلق عبور می‌کند، در نتیجه یون‌های کلسیم و منیزیم از آب جدا می‌شوند و آب نرم‌تر میشود.
استفاده از سیستمهای تبخیر
استفاده از سیستمهای تبخیر می‌تواند به کاهش سختی آب کمک کند. در این سیستم‌ها، آب به صورت مداوم در ارتباط با هوا قرار می‌گیرد و در نتیجه برخی از یون‌های کلسیم و منیزیم به صورت بخار واکنش می‌کنند و از آب جدا می‌شوند.
استفاده از مواد جذب کنند
برخی مواد جذب کننده مانند زئولیت‌ها، مواد رزینی و کیتوسان قادر به جذب یون‌های کلسیم و منیزیم هستند و می‌توانند به کاهش سختی آب کمک کنند. این مواد معمولا در فیلتر تصفیه آب استفاده می‌شوند.
فواید و مضرات مصرف آب سخت
مصرف آب سخت (آب دارای سختی بالا) می‌تواند فواید و مضرات مختلفی داشته باشد. در زیر فواید و مضرات مصرف آب سخت را بررسی خواهیم کرد.
فواید مصرف آب سخت
- ارزش غذایی: آب سخت به دلیل داشتن کلسیم و منیزیم، می‌تواند به عنوان یک منبع معدنی برای ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها و همچنین عملکرد معده و عضلات استفاده شود.
- طعم و کیفیت: برخی افراد ممکن است طعم آب سخت را بهتر از آب نرم بپسندند و آب سخت به طعم و کیفیت بهتری در برخی محصولات مثل چای و قهوه بدهد.
مضرات مصرف آب سخت
- تشکیل سنگ‌های رسوبی: آب سخت می‌تواند باعث تشکیل سنگ‌های رسوبی مانند رسوبات کلسیم و منیزیم در لوله‌ها، کتری‌ها، رادیاتورها و سایر تجهیزات مربوط به آب شود. این سنگ‌ها می‌توانند عمر تجهیزات را کوتاه کنند و باعث کاهش ظرفیت و عملکرد آنها شوند.
- کاهش بازدهی در مواد شوینده: آب سخت می‌تواند باعث کاهش بازدهی مواد شوینده مانند صابون و مواد شوینده دیگر شود. این بازدهی پایین می‌تواند منجر به استفاده بیشتر از مواد شوینده و در نتیجه افزایش هزینه‌های خانگی شود.
- ایجاد لکه‌های روی سطوح: آب سخت می‌تواند لکه‌های روی سطوح مانند لکه‌های روی ظروف، پنجره‌ها، آینه‌ها و … را ایجاد کند و نیاز به تمیزکاری مکرر داشته باشد.
- کاهش بهره‌وری از برخی قراردادنی‌ها: آب سخت می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری از برخی قراردادنی‌ها مانند گل‌ها، گیاهان شود و بر روی رشد آنها تأثیر منفی بگذارد.
بنابراین، تأثیرات مصرف آب سخت بستگی به عوامل مختلفی مانند سختی آب، استفاده‌کننده، تجهیزات مورد استفاده و سایر شرایط دارد که در برخی موارد، باید به استفاده از روش‌های کاهش دهنده سختی آب توجه داشته باشید.
محتوای آب سخت در هر منطقه و منبع آب ممکن است متفاوت باشد و در نتیجه فواید و مضرات آن نیز به انواع مختلفی تقسیم شوند. همچنین، می‌توان با استفاده از روش‌های نرمکننده آب یا تصفیه آب، میزان سختی آن را تنظیم کرده و بهترین کیفیت آب را برای استفاده خود انتخاب کرد.
سخن پایانی
شاخص TH آب یکی از عوامل مهم در تعیین کیفیت آب است. سختی آب به مقدار کلسیم و منیزیم حاضر در آب بستگی دارد. مصرف آب سخت می‌تواند فواید و مضرات خاص خود را داشته باشد.
اگر شاخص TH در منطقه‌ی شما بالاست و شما از اثرات مضر آن رنج می‌برید، می‌توانید از روش‌های نرمکننده آب، تصفیه آب با استفاده از RO، استفاده از آب‌نما‌ها و سیستمهای تبخیر یا استفاده از مواد جذب کننده استفاده کنید تا شاخص TH را کاهش دهید. در نهایت، انتخاب روش مناسب برای کاهش سختی آب بستگی به شرایط خاص شما دارد. مشاوره با متخصصان آب و بررسی محتوای آب در منطقه شما می‌تواند به شما در انتخاب بهترین روش کمک کند.
سوالات متداول
- شاخص TH چیست؟
شاخص TH (Total Hardness) شاخصی است که میزان سختی آب را نشان می‌دهد. این شاخص بر اساس مقدار کلسیم و منیزیم موجود در آب تعیین میشود.
- چگونه شاخص TH آب را اندازه‌گیری کنیم؟
شاخص TH معمولا به وسیله تست شیمیایی، کیت‌های آزمایشگاهی یا تجهیزات تحلیل آب قابل اندازه‌گیری است. با استفاده از این ابزارها، می‌توان مقدار سختی آب را به میلی‌گرم در لیتر (mg/L) یا پارت‌های میلیون (ppm) اندازه‌گیری کرد.
- آیا شاخص TH آب مضر است؟
شاخص TH آب به طور معمول برای سلامتی مضر نیست، بلکه برخی از اثرات مثبت و منفی را دارد. آب سخت می‌تواند به عنوان یک منبع معدنی برای بدن و ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها مفید باشد. با این حال، مصرف آب سخت می‌تواند مشکلاتی مانند تشکیل رسوب در لوله‌ها و تجهیزات آبی، کاهش بازدهی مواد شوینده و تشکیل لکه‌ها روی سطوح را ایجاد کند.