فاضلاب صنعتی یکی از بزرگترین منابع آلودگی است که محیط اطراف را به خطر می‌اندازد و تهدیدی برای سلامتی موجودات زنده محسوب می‌شود. به همین دلیل تصفیه فاضلاب صنعتی یک موضوع مهم در بحث جهانی است. اگر بتوان پساب ناشی از صنایع را تصفیه کرد، می‌توان تا حدود زیادی مضرات آن را کاهش داد. اما چگونه می‌توان آن را تصفیه کرد؟ ازآنجایی‌که این کار یک موضوع پیچیده است؛ بنابراین اجازه دهید در این مقاله از خلیج فارس به این موضوع مهم بپردازیم؛ پس تا پایان همراه ما باشید.
تصفیه پساب صنعتی
فاضلاب یا پساب صنعتی به آب دور ریزی گفته می‌شود که در فعالیت‌های صنعتی از آن استفاده می‌شود. آب مورد استفاده در صنایع، بعد از استفاده کیفیت خود را از دست می‌دهد؛ پس آن را به‌عنوان فاضلاب صنعتی می‌شناسند. پساب صنعتی دارای فلزات سنگین و یون‌های سمی است که در صورت تخلیه در محیط‌زیست، باعث ایجاد آسیب جدی خواهد شد. به همین دلیل تصفیه پساب صنعتی بسیار مهم است. در صنایع مختلف از دستگاه های مختلف برای تصفیه فاضلاب استفاده می شود. تصفیه فاضلاب یک از آن ها است. در ادامه به معرفی انواع روش های تصفیه فاضلاب صنعتی می پردازیم.
روش های تصفیه فاضلاب صنعتی
چندین روش مختلف برای تصفیه فاضلاب صنعتی وجود دارد. هر کدام از این روش‌ها به روش خاصی انجام می‌شوند. در ادامه مهم‌ترین روش های تصفیه فاضلاب صنعتی بررسی شده است:
- تصفیه فیزیکی: همان‌طور که از نام آن مشخص است، در این روش از نیروی فیزیکی برای تصفیه فاضلاب استفاده می‌شود. این روش از چند مرحله چند شامل آشغالگیری، ته‌نشینی، دانه‌گیری و … تشکیل شده است.
- تصفیه شیمیایی: در این روش از مواد شیمیایی در تصفیه خانه فاضلاب صنعتی استفاده می‌شود. در واقع این روش شامل انعقاد شیمیایی و الکتریکی است که جهت تصفیه پساب صنعتی استفاده خواهد شد.
- تصفیه بیولوژیکی: در حالت کلی، فرآیندهای بیولوژیکی جهت تجزیه مواد آلی مانند روغن، غذا و فاضلاب‌های انسانی استفاده می‌شود. تصفیه فاضلاب به روش بیولوژیکی به فرایندهای هوازی، بی‌هوازی و کمپوست تقسیم می‌شود.
- روش تصفیه لجن: از این روش جهت جداسازی مواد جامد و مایع استفاده می‌شود. البته باید اشاره کرد که رطوبت باقی‌ماننده مواد جامد ارزش دفع و کیفیت بار آلودگی سیستم تصفیه فاضلاب صنعتی را مشخص می‌کنند.
عوامل تعیین کننده روش تصفیه آب صنعتی
برای مشخص کردن بهترین روش تصفیه فاضلاب های صنعتی باید به چند سوال پاسخ داد. اگر پاسخ سوالات اشاره شده در پایین را در نظر داشته باشید، می‌توانید بهترین روش را برای تصفیه انتخاب کنید:
- مقدار چربی و ذرات کلوئیدی موجود در فاضلاب چقدر است؟
- مقدار یون‌های سمی نظیر نیکل، روی و کادمیوم در فاضلاب چقدر است؟
- مقدار مواد جامد معلق و اندازه بزرگی آن‌ها در فاضلاب چقدر است؟
- درجه تجدیدناپذیری فاضلاب چقدر است؟
- نوع مواد آلی و غیرآلی موجود در فاضلاب کدام‌اند؟
- پارامترهای کیفی مانند BOD، COD، TSS و PH چقدر است؟
- فاضلاب ورودی به تصفیه‌خانه چقدر است؟
- کیفیت نهایی فاضلاب باید چقدر باشد؟
بر اساس پاسخ به این سوالات می‌توان بهترین روش را برای تصفیه پساب های صنعتی انتخاب کرد. سپس باتوجهبه روش انتخابی می‌توان تجهیزات موردنیاز برای اجرای فرایند نهایی را تهیه کرد.
مراحل تصفیه فاضلاب صنعتی
تصفیه‌کردن فاضلاب، آب موردنیاز برای سایر بخش‌ها را تامین می‌کند. آب فاضلاب صنعتی می‌تواند برای بخش کشاورزی استفاده شود. البته اگر آب به‌صورت قابل‌قبول تصفیه شود، می‌توان از آن برای آبیاری گیاهان هم استفاده کرد. آلودگی‌های فاضلاب‌های صنعتی متنوع است؛ در نتیجه فرایند تصفیه آن‌ها متفاوت است. مراحل تصفیه فاضلاب صنعتی شامل موارد زیر است که به ترتیب به آن‌ها پرداخته شده است.
- آشغالگیری فاضلاب صنعتی: در این مرحله مواد جامد از فاضلاب حذف می‌شود؛ چراکه این مواد ممکن است به تجهیزات آسیب بزنند. همچنین این مواد باعث ایجاد آلودگی و کاهش کارایی سیستم می‌شوند. جهت آشغالگیری فاضلاب از یک سیستم ساده مجهز به چنگک چرخ دنده‌ای استفاده می‌شود.
- شفاف‌سازی و تفکیک اولیه: بعد از اینکه مواد جامد از فاضلاب حذف شد، پساب تا حدودی شفاف می‌شود. مرحله اول به‌عنوان شفاف‌سازی اولیه شناخته می‌شود. در این مرحله لجن فعال بعد از تصفیه بیولوژیکی به مخزن هوادهی برمی‌گردد.
- هوادهی فاضلاب: هوادهی در فرایند لجن فعال بسیار مهم است. انواع مختلف هوادهی در روش های تصفیه فاضلاب صنعتی استفاده می‌شود. هوادهی با سرعت بالا، هوادهی معمولی، هوادهی طولانی و هوادهی مخروطی یا مخروطی از جمله انواع روش‌های هوادهی هستند.
- ضدعفونی‌کردن: در فاضلاب بسیاری از کارخانه‌ها آلاینده‌های بسیار زیادی وجود دارد. کلرزنی از مراحل مهم در تصفیه فاضلاب های صنعتی به‌شمار می‌آید. با اجرای کلرزنی می‌توان چندین هدف مختلف شامل حذف آمونیاک، ضدعفونی‌کردن، کنترل طعم و بو و ازبین‌بردن مواد آلی را دنبال کرد.
- شفاف‌سازی ثانویه: در این مرحله ذرات ریز در آب‌های سطحی همدیگر را دفع خواهند کرد؛ چراکه سطوح دارای بار منفی هستند. البته در شفاف‌سازی اولیه از دو روش انعقاد و لخته‌سازی هم استفاده خواهد شد. روش انعقاد با اضافه‌کردن آهن و نمک انجام می‌شود. زمانی‌که ذرات به دام می‌افتند، با برخورد به یکدیگر ذرات بزرگ‌تری را تشکیل می‌کنند. در این حالت لخته‌سازی شروع می‌شود.
- دفع کردن مواد: این مرحله باتوجهبه قانون موجود، مشخصات لجن و حتی شرایط جغرافیایی متفاوت است.
بیشتر بخوانید: حذف کلر از آب
اهمیت تصفیه پساب های صنعتی
همان‌طور که اشاره شد، یکی از دلایل اهمیت تصفیه پساب های صنعتی، جلوگیری از ضربه به محیط‌زیست است. در واقع عمل تصفیه‌کردن مواد آلاینده و مضر از آب‌ها را حذف می‌کند و تاثیر منفی آن بر محیط جلوگیری می‌کند. این کار باعث حفظ تنوع زیستی و حفاظت از اکوسیستم‌های آبی می‌شود. البته این تنها یک مورد از دلایل اهمیت تصفیه پسابهای صنعتی است. در ادامه به چندین مورد دیگر اشاره شده است:
- حفظ منابع آب: با تصفیه پسابهای صنعتی مقدار استفاده از آب کمتر می‌شود. این کار منجر به افزایش استفاده و حفظ منابع خواهد شد.
- حفظ سلامت عمومی: مواد آلاینده موجود در پسابهای صنعتی می‌توانند به‌سلامت انسان‌ها آسیب برسانند. اگز بتوان این مواد را حذف یا حتی مقدار آن‌ها را کم کرد، می‌توان نسبت به حفظ سلامت عمومی جامعه کمک کرد.
- جلوگیری از آلودگی خاک: برخی از فاضلاب‌ها ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضر باشند که در صورت ورود آن‌ها به داخل آن، زمین را آلوده کنند. در اثر آلودگی زمین، می‌توان شاهد اثرات منفی آن بر کشاورزی و تولید غذایی بود. پس تصفیه فاضلاب صنعتی از این مشکل هم جلوگیری می‌کند.
- تامین آب: با تصفیه‌کردن پسابهای صنعتی، احتمالا بخشی از آب تصفیه شده دوباره مصرف شود. از این منابع آب می‌توان در بخش‌های مختلف مانند کشاورزی استفاده کرد.
جمع‌بندی
پساب صنعتی در کلیه فعالیت‌های صنعتی از نفت و گاز گرفته تا مواد غذایی ایجاد می‌شود. اگر این فاضلاب‌ها بدون عمل تصفیه وارد محیط‌زیست شوند، می‌توانند اثرات مضری به جای بگذراند. تصفیه فاضلاب صنعتی به چند روش مختلف انجام می‌شود. در این مقاله ضمن معرفی تمامی این روش‌ها، مراحل انجام این کار و همچنین اهمیت آن پرداخته شد. از اینکه تا انتها همراه ما بودید، سپاسگزاریم.